ویژگی های بزرگ اخلاقی اباعبدالله الحسین

میلاد گل رسول و زهرا و علی است
زیرا که جهان خجسته زین نور جلی است
ما را دگر از روز جزا بیمی نیست
چون بر دل ما عشق حسین ابن علی است

بخشنده و بزرگوار
1 - روزی یک اعرابی نزد امام حسین آمد و عرض کرد: ای فرزندرسول خداصلی الله علیه وآله من پرداخت دیه ای کامل را ضمانت کرده ام امّا از ادای آن ناتوانم. با خود گفتم که از بزرگوارترین مردم، آن را تقاضا می کنم و از خاندان رسول اللَّه کسی را بزرگوارتر و بخشنده تر نیافتم.
پس امام حسین به وی فرمود: "ای برادر عرب از تو سه پرسش می کنم اگر یکی از آنها را پاسخ گفتی ثلث آن دیه را به تو می دهم و اگر دو پرسش را جواب دادی دو ثلث آن را به تو می پردازم و اگر هر سه پرسش را پاسخ گفتی تمام مالی را که می خواهی به تو می دهم".
اعرابی عرض کرد: آیا کسی مانند تو که اهل علم و شرف است از چون منی می خواهد بپرسد؟
حضرت فرمود: "آری. از جدّم رسول خدا صلی الله علیه وآلهشنیدم که می فرمود.معروف به اندازه معرفت است".
اعرابی عرض کرد: آنچه می خواهی بپرس اگر پاسخ دادم (که هیچ)و گرنه جواب آنها را از تو فرا خواهم گرفت. و لا قوة الا باللَّه.
امام علیه السلام پرسید: "برترین اعمال چیست؟"
اعرابی گفت: ایمان به خدا.
حضرت سؤال کرد: "راه رهایی از نیستی و نابودی چیست؟"
اعرای گفت: اعتماد به خداوند.
امام حسین پرسید: "زینت دهنده انسان چیست؟"
اعرابی گفت: علم همراه با حلم.
امام پرسید: "اگر این نشد؟"
اعرابی گفت: مال همراه با مروّت.
حضرت پرسید: "اگر این نشد؟"
اعرابی گفت: "فقر همراه با صبر".
حضرت پرسید: "اگر این نشد؟"
اعرابی گفت: در این صورت صاعقه ای از آسمان بر او فرود آید و بسوزاندش که او سزاوار آن است.
آن حضرت برای ترغیب مردم به جود و سخاوت این اشعار رامی خواند: - چون دنیا به تو بخشید تو نیز همه آن را پیش از آنکه از بین برود، بر مردم ببخش
آنگاه امام حسین علیه السلام خندید و کیسه ای که در آن هزار دینار بود، به او داد و انگشتری خود را که نگین آن به دویست درهم می ارزید، بدو بخشید و فرمود: "ای اعرابی این طلا را به طلبکارانت بده و انگشتری رابه مصرف خود برسان."
اعرابی تمام آنها را گرفت و گفت: "خدا داناتر است که رسالتش را در کجا نهد."(1)
2 - انس بن مالک گوید: پیش امام حسین علیه السلام بودم که کنیز آن حضرت داخل شد و در حالی که دسته ای گل برای آن حضرت آورده بود، به وی سلام داد. امام به او فرمود: "تو را در راه خدا آزاد کردم".

عرض کردم: او به شما با دسته ای گل سلام کرد. این امر برای آن کنیز چندان مهم نبود که آزادش کردی؟!
فرمود: "خداوند ما را چنین ادب آموخته است. او فرمود: "چون به شما تحیّت فرستادند شما نیز تحیّتی بهتر از آن یا همانند آن بفرستید".بهتر از تحیّت این زن، آزاد کردنش بود".(2)

یاور ضعیفان
این صفت در حقیقت به مثابه شاخه ای از صفات پسندیده بخشش و کرم آن حضرت است. زیرا هر گاه نفس به بلندای صفات پاک و والابرسد نسبت به دیگران مهر می ورزد همچنان که ابر بر زمین و خورشید بردیگر ستارگان مهربانی و محبّت می بخشد.
1 - پس از ماجرای عاشورا، بر شانه آن حضرت زخمی عمیق مشاهده کردند. به نظر می رسید که این زخم در اثر ضربت چند شمشیر بر شانه آن حضرت پیدا شده است. کسانی که این زخم را دیدند دریافتند که این، زخمی عادی نیست. از امام سجادعلیه السلام در این باره پرسش کردند. آن حضرت پاسخ داد: "این زخم در اثر حمل توبره ای بود که حسین علیه السلام آن را بردوش می گرفت و به منزل بیوه زنان و یتیمان و بیچارگان می برد".(3)
3 - آن حضرت برای ترغیب مردم به جود و سخاوت این اشعار رامی خواند:
- چون دنیا به تو بخشید تو نیز همه آن را پیش از آنکه از بین برود، بر مردم ببخش.
- پس بخشش، نابود کننده آن نعمت های رسیده نیست و بخل نمی تواند آن نعمتهای از دست رفته را نگاه دارد.
در حقیقت او پیش از آنکه گوینده خصال نیک باشد، عامل بدان هابود. داستان زیر از همین ویژگی امام حسین علیه السلام حکایت می کند.
امام حسین (ع)

شجاعت و دلاوری
ما شیعیان بر این باوریم که ائمه معصوم علیهم السلام به قلّه همه کمالات انسانی رسیده و در رسیدن به هر کمالی از همگان گوی سبقت ربوده بودند.امّا شرایط خاصّ اجتماعی که هر یک از ائمه علیهم السلام در آن به سر می برده اند، موجب می شده تا صفتی مخصوص به همان اوضاع و شرایط در آن نمود بیشتری پیدا کند.
بنابر این می توان گفت که هر کدام از آنان صفتی متفاوت از دیگری داشته اند. صفت برجسته امام حسین علیه السلام، که وی را از دیگر ائمه متمایز ساخته، همانا شجاعت و دلاوری آن حضرت است.
هر گاه انسان واقعه کربلا را با آن صحنه های شگفت انگیز به خاطرمی آورد صحنه هایی که در آنها خون با اشک و بردباری با مروّت و همدلی با فداکاری آمیخته بود، چهره قهرمان یکی از دلیر مردان این میدان یعنی حسین بن علی علیه السلام در شکوهمندترین و درخشانترین شکل خود نمایان می شود به گونه ای که اگر از توانایی های جنگی آن حضرت که آن را دست به دست و سینه به سینه از پدران خویش به ارث برده بود آگاهی نداشتیم و یاآنکه در این باره مدارک و اسناد قطعی تاریخی در دست نداشتیم و اگر براین باور و اعتقاد نبودیم که رهبران معنوی می بایست آیت خلقت و معجزه خداوند باشند، چه بسا در بسیاری از حقایق ثابتی که عقل و اندیشه و ضمیر ما در برابر آنها سر تعظیم فرود آورده، گرفتار گمان و تردید می شدیم.
امام حسین علیه السلام در واقعه عاشورا در هر مناسبتی به میدان نبرد گام می نهاد و در میان تاخت و تاز اسبان برای یافتن جسد صحابی یا هاشمی که شهید شده بود به جستجوی می پرداخت. و چه بسا تا رسیدن بر سر جسد یاران خود درگیری های بس خونین میان او و دشمنانش در می گرفت.
هر یک از این درگیری ها و نبردها، خود یورشی بی همتا و دشوارمحسوب می شد. مصیبت، خود از نیروی انسان و اراده او می کاهد. گرسنگی وتشنگی او را فرسوده و ضعیف می کند و توان او را کاهش می دهدو گرمای شدید خود عامل دیگری است که تلاش بیشتری از وی می طلبد.
شکیبایی آن است که انسان در سخت ترین شرایط بر اعصاب خود مسلّط باشد. بی گمان امام در روز عاشورا در دشوارترین وسخت ترین حالتی بوده که انسان در برابر ظلم و ستم پایداری کرده است. امّا با این همه آن حضرت شکیبایی ورزید، آن گونه که حتّی فرشتگان آسمانی از مقاومت دلیرانه و قدرت اراده و عزم پولادین وی به شگفت آمدند
تمام این موارد، در روز عاشورا برای امام حسین به وجود آمده بود. امّابا این حال او نیم زرهی در برکرده بود و با یورش های شجاعانه خویش بردشمن درنده خوی می تاخت. همچون صاعقه ای بود که چون فرود می آمد،دلاوران سپاه دشمن را مانند برگ درخت، در اطراف خود به خاک وخون می نشاند.
یکی از کسانی که در صحنه عاشورا حضور داشت، می گفت:
"هیچ کس را دلیرتر از حسین ندیدم. چون یورش می آورد، دشمنان مانند حیوان ضعیفی که از پیش روی شیر می گریزد، از مقابل او می گریختند. بعلاوه اینکه فصیح تر از ایشان کسی وجود نداشت".
عقاد در این باره می نویسد: "در میان نوع انسان هیچ کس دلدارتر ازحسین علیه السلام در روز عاشورا یافت نمی شود."(4)

بردبار حکیم:
1 - شکیبایی آن است که انسان در سخت ترین شرایط بر اعصاب خود مسلّط باشد. بی گمان امام در روز عاشورا در دشوارترین وسخت ترین حالتی بوده که انسان در برابر ظلم و ستم پایداری کرده است. امّا با این همه آن حضرت شکیبایی ورزید، آن گونه که حتّی فرشتگان آسمانی از مقاومت دلیرانه و قدرت اراده و عزم پولادین وی به شگفت آمدند.
2 - یکی از خادمان آن حضرت مرتکب عملی شد که بر وی مجازات لازم بود. امام دستور داد او را حد بزنند. خادم گفت: مولای من(وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ )(و آنهایی که خشم و غضب خود فرو نشانند) امام فرمود: رهایش کنید. خادم گفت: (وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ) (و از بدی مردم در گذرند) امام فرمود: از تو گذشتم. خادم گفت:
(وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ)(و خداوند نیکو کاران را دوست می دارد) امام فرمود: "تو در راه خدا آزادی و دو برابر مبلغی که پیش از این به تو می دادم، به تو خواهم داد".(5)

پی نوشت ها:
1 - اعیان الشیعه - سیّد محسن امین، ص 40 - 29.
2 - أبو الشهداء - عباس محمود عقّاد.
3 - اعیان الشیعة، ج 4، ص 132.
4 - أبو الشهداء - عباس محمود عقّاد، ص 46.
5 - الفصول المهمّة، ص 159.